|
|
|
 |
TARİH ÇAĞLARINDA ANADOLU
-ESKİÇAĞDA(İLKÇAĞDA) ANADOLU(M.Ö 3000-MS 476) 1-Bu Çağda Anadoluda Kurulan Devletler: -Hititler -Lidyalılar -İyonyalılar -Frikyalılar -Urartular
HİTİTLER
A- SİYASİ ÖZELLİKLERİ KURULUŞU:
-M.Ö 2000 yıllarında Anadolu’ya geldiler. -Orta Anadolu’da Kızılırmak kıvrımı içine yerleştiler. -Kafkaslar üzerinden geldikleri tahmin edilmektedir. -Kurucusu:1.Hattuşili(Labarna) dır. -Başkentleri Gordion’dur.
GELİŞİMİ: -1. Murşil zamanında Halep ve Babil alındı.Mezopotamya ile ilk temas sağlandı. -2. Tuthaliya m.ö 1400 yıllarında başa geçti.Devlet imparatorluk oldu. -1296 yılında Mısırla Kuzey Suriyeyi almak istemeleri nedeniyle Kadeş savaşı yapıldı.Savaş 16 yıl sürdü.Sonunda iki taraf yenişemeyince 1280’de barış yapıldı.(Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma) -YIKILIŞI: M.Ö 1200‘de batıdan gelen ‘’Deniz kavimleri’’ tarafından yıkılmışlardır. -Devlet yıkılınca Güneydoğu Anadoluya çekilmişlerdir.(Malatya,Maraş,Zincirli,Sakçagözü,Kargamış).Buralarda varlıklarını M.Ö 700 yıllarına kadar sürdürebilmişlerdir.Bu tarihte Asurlu- lar tarafından tarih sahnesinden silinmişlerdir.
B-KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ -Anadolu’da ilk siyasi teşkilatı kurmuşlardır. -Devletin başında kral bunurdu.Babadan oğla geçerdi. -Kralın eşi Tavananna kraldan sonra en yetkili kişi idi.Kral olmadığı zaman meclise başkanlık ederdi. -Tavananna dini törenlere ve bayramlara katılırdı.Kadın erkek ayrımı yoktu. -Yıllıklar(Anallar) tutmuşlardır.Böylece ilk tarih yazıcılığını başlatmışlardır. -Andoluda ilk tımar sistemini uygulamışlardır. -Anadoluda Pankuş adı verilen meclisi oluşturmuşlardır. -İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları günümüze kadar gelen eserleridir. -İki çeşit yazı kullanmışlardır.Sümerlerin çivi yazısını Asurlardan öğrenip kullanmışlardır.Kendilerine özgü olan resim yazısı olan Hiyeroglif ‘i kul- lanmışlardır. -Temizliğe çok önem vermişlerdir. -Tarihte ilk yazılı antlaşmayı(Kadeş antlaşması) Mısırla yapmışlardır. -İki tekerlekli iki kişinin kullandığı atlı savaş arabaları vardı. -Savaşta ok ve yay kullanmışlardır. -İlk zamanlarda daimi orduları yoktu. -Orduda üçretli askerler kullanmışlardır. -Çok tanrılı dinleri vardı.Bu dönemde Anadoluya ‘’Bin tanrı ili’’denirdi. -Güneş tanrısı’’Arinna ‘’adaletin temsilcisidir. -Sanatta mezopotamyanın etkisinde kalmışlardır. -Ekonomik hayatları tarım ve hayvancılığa dayanırdı. -Sosyal hayatta halk ;Hürler,yarı hürler ve köleler diye ayrılırdı.
LİDYALILAR
A-SİYASİ ÖZELLİKLERİ: KURULUŞU: -Kurucusu:Giges -Kuruluş Tarihi:M.Ö 1200 -Yer:Anadolu(Gediz,küçük menderes). -Başkent:Sard GELİŞİMİ: -Egemenlik Alanı:Kral Krezüs zamanında ege kıyılarının liman kentlerinin çoğu alınmıştır.Egemenliklerini Orta Anadoluda Kızılırmak nehrine kadar genişletmişlerdir. YIKILIŞI: M.Ö 546 yıllarında Persler tarafından yıkılmışlardır.
B-KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ -Krallıkla yönetilmişlerdir. -İlk kez Sard şehrinden Ninovaya kadar uzanan ticaret amaçlı ‘’Kral yolunu’’ yapmışlardır. -Kara ticaretine önem vermişlerdir(Kara ticaretini geliştirmelerinin nedeni;Fenike ve ve yu- nan ile denizlerde rekebet edememeleridir). -Ticarette ilk kez parayı kullanmışlardır(Tarihte ilk kez parayı bulmuşlardır). -Dokumacılık,çömlekçilik,denizcilik,madencilikte ilerlemişlerdir. -Fenike alfabesini kullanmışlardır. -Tabiat kuvvetlerine inanmışlardır. -Artemis,Zeus,Apollo, gibi yunan tanrılarına inanmışlardır.
FİRİGLER
A-SİYASİ ÖZELLİKLERİ KURULUŞU: -Başkent:Gordion(Polatlı yakınlarında) -Kuruluş Tarihi:M.Ö 1200 -Sakarya merkez olmak üzere kızılırmağa kadar olan bölgede kuruldu. YÜKSELİŞ -Orta Anadoluya egemen oldular. -Kral Midas zamanında en geniş sınırlara ulaştılar. -Egemenliklerini batı ve güney doğu Anadoluya kadar yaydılar. YIKILIŞ: -Önce kuzeyden gelen kimmerlerin egemenliğine(m.ö 800’da),daha sonra Lidyalıların egemenliğine girdiler. -Firig devletine Pers’ler son verdi.
B-KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ: -Krallıkla yönetilirdi. -Gordion,Midas unvanlarını kullanmışlardır. -Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. -Ziraatçi bir kavimdirler. -Tarımı korumak için ağır cezalar getirmişlerdir(Bir öküz öldüren ve bir saban kırana ölüm cezası uygulanmıştır). -Kaya mimarisi gelişme göstermiştir.Bu alanda ünlü eserleri ‘’Midas mezarları’’dır. -Dokumacılık ,maden işçiliğinde ileri gitmişlerdir. -En büyük tanrıları ‘’Kibele’’ dir.Toprak ve bereket tanrısıdır. -Fenike alfabesini kullanmışlardır.
İYONYALILAR
A-SİYASİ ÖZELLİKLERİ KURULUŞ: -M.Ö 700 yıllarında Yunanistandan batı Anadoluya göç eden Akalar burada 12 şehir devleti kurmuşlardır. -Tarihte siyasi birlik kuramamışlardır. -İzmir Büyük menderes nehri arasına tarihte iyonya denmiştir. -Şehir devletlerinin önemlileri:Efes,milet,Foça,Simirno,İzmirdir. -Ticaretle uğraşıp zengin oldular. -Tarihte ilk defa deniz ticaret kolonileri kuran kavimdirler. YIKILIŞ: -M.Ö 700 yıllarında Lidyalılar tarafından yıkıldılar.
B-KÜLTÜREL ÖZELLİKLER -İleri bir medeniyet oluşturmuşlardır. -Bilime önem vermişlerdir. -Özgür ve pozitif düşüncenin(bilimlerin)öncüsüdürler. -Bilimsel çalışmaları başlatmışlardır. -Felsefe,Matematik,Tıp gelişme göstermiştir. -Tales,Pisagor,Diyojen,Hipokrat,Heredot yetişmiştir. -Denizcilikte gelişmişlerdir. -Tarihte ilk kez deniz ticaret kolonileri kurmuşlardır. -Tabiat kuvvetlerine inanmışlardır. -Tanrıları insanlar gibi düşünmüşlerdir.
URARTULAR
A-SİYASİ ÖZELLİKLERİ -Kuruluş Tarihi:M.Ö900 -Kuran:1.Sardur -Yer:Doğu Anadolu -Başkent:Tuşpa(Van) -200 yıl yaşamıştır. -M.Ö 600 yıllarında Med’ler tarafından yıkılmıştır.
B-KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ: -Krallıkla yönetilirdi. -Kralların geniş yetkileri vardı. -Ülkeyi Tanrı ‘’Haldi’’adına kral yönetirdi. -Sanatta maden işçiliği ve su mimarisi gelişmiştir. -Kayaları oyarak su yolları,kanallar açmışlardır. -Çivi yazısını kullanmışlardır.
V1.YÜZYILDAN İTİBAREN ANADOLU’DA KURULAN DEVLETLER:
1-PERS İMPARATORLUĞU(M.Ö 550-M.Ö 334)
-İranda kuruldu. -M.ö 6.yüzyılda Anadolu’ya tamamen egemen oldular. -Anadolu’da egemenlikleri 200 yıl sürdü. -Anadolu’yu satraplıklara(Eyaletlere) ayırdılar. -Anadolu’dan;tahıl,dokuma,hayvan ve hayvan ürünleri ile ilgili ihtiyaçlarını karşıladılar. -Anadolu’da ticaret gelişti. -Anadolu’da yollar yapıldı. -Anadolu’daki egemenlikleri İskender tarafından yıkıldı. -Anadolu’ya İskender egemen oldu
2-İSKENDER İMPARATORLUĞU
-Makedonya kralı ,İskender Anadolu’ya geçip Persleri Granikos(Biga çayı) ve İssos savaşlarıyla yenip Anadolu’ya egemen oldu. -Bu devletin egemenliği sırasında Anadoluda doğu ve batı medeniyetleri kaynaştı ve Helenizm medeniyeti oluştu. -Anadoluda matematik,Astronomi,felsefe, alanlarında geliş- meler oldu. -Antakya bilim ve kültür merkezi oldu. -İskender Anadoludan sonra Mısır’ı aldı. -Hindistan seferinden dönerken öldü. -İmparatorluk parçalandı.Topraklarında krallıklar kuruldu. Kurulan krallıklar: -Trakya ve Anadoluda Selevkoslar krallığı -Mısırda Ptolemeler karalığı. -Makedonyada:Antigonitler krallığı.
3-SELEVKOSLAR KRALLIĞI Selevkoslar krallığının yıkılmasıylada Anadoluda dört krallık kuruldu. -Bitinya krallığı:Kuzey batı Anadoluda kuruldu:Bursa şehri bu krallık zamanında kurulmuştur. -Kapodokya krallığı:Orta Anadopluda kuruldu. -Pontus krallığı:Karadeniz’in güney kıyılarında kuruldu. -Bergama krallığı:Güney batı Anadoluda kuruldu(Bergama krallığı en önemli krallıktır.Bu krallıkta ilim ve sanat alanında önemli gelişmeler olmuştur. Bunlar:-İlk olarak Parşömen kağıdını bulup kullanmışlardır. -Zeus tapınağını yapmışlardır. -Bilim,sanat,edebiyat’a önem vermişlerdir. -Büyük saraylar,tapınaklar,tiyatrolar yapmışlardır).
4-ROMA İMPARATORLUĞU -Bu krallık döneminde Anadoluda şehirler büyüdü. -Traım ve ticaret gelişti. -Yeni yollar yapıldı. -Antakya çok gelişti.Romadan sonra dünyanın en büyük merkezi oldu. -Bu dönemden günümüze kadar eserler:Bozdoğan su kemeri(ist),Çemberlitaş(ist),Augustos tapınağı(Ankara), Roma hamamı(Ankara),Aspendos tyatrosu(Antalya),Jüilen anıtı(ist),Valans kemeri (ist),Hipokrat ve Elmadağ su yolları(Ank)
5-BİZANS İMPARATORLUĞU -Bu imparatorluğun egemenliği sırasında 7. yüzyılda Anadoluda Müslümanların saldırıları sonucu nüfus azaldı. -Hellenistlik ve doğu sanatlarının karışımı sonucu Bizans sanatı oluştu. -Bu imparatorluk döneminden günümüze kadar gelen eserler:Ayasofya(ist),Hera klisesi(ist),Yerebatan sarnıcı(ist),Sergios ve Baküs kliseleri(ist),su kemerleri(ist),İstanbul surları. ----------------------------------------------------------
|
|
|
 |
|
|
'Çalışmadan,Öğrenmeden,Yorulmadan,rahat yaşamanın yollarını alışkanlık haline getirmiş milletler;evvela haysiyetlerini,sonra hürriyetleri
ni ve daha sonra da istikballerini kaybetmeye
mahkumdurlar…
ATATÜRK
|
 |
|
|
